Linia kolejowa Zagórz–Ustrzyki Dolne–Chyrów–Przemyśl: Reaktywacja "Strzały Południa" i jej potencjał

Historia linii kolejowej Zagórz–Ustrzyki Dolne–Chyrów–Przemyśl, zwanej niegdyś „Strzałą Południa”, to fascynujący przykład wykorzystania infrastruktury kolejowej w Polsce i na Ukrainie w celu połączenia regionów przygranicznych. Mimo że linia od wielu lat nie funkcjonuje, jej potencjał gospodarczy, turystyczny i społeczny pozostaje ogromny. W ostatnich latach pojawiły się głosy o potrzebie jej reaktywacji, jednak napotkano liczne wyzwania związane z polityką międzynarodową, infrastrukturą oraz finansowaniem.

Krótka historia "Strzały Południa"

Linia kolejowa, uruchomiona w latach 60. XX wieku, była symbolem współpracy między Polską a Związkiem Radzieckim. Pociąg kursujący na trasie Przemyśl–Chyrów–Zagórz szybko zyskał popularność, przewożąc zarówno pasażerów, jak i towary, m.in. polskie przyczepy rolnicze i węgiel w zamian za ciągniki produkcji radzieckiej.

Przejazd przez 42 km terytorium ZSRR był nie tylko dogodnym połączeniem, ale także atrakcją turystyczną, umożliwiając Polakom zobaczenie ziem, które przed wojną należały do Polski. Pociągi kursowały na tej trasie do końca istnienia Związku Radzieckiego, a później, przez kilka lat, pod egidą Ukrainy, zanim zostały zawieszone z powodów finansowych i politycznych.

Obecny stan linii i działania na rzecz jej reaktywacji

Linia Zagórz–Chyrów pozostaje technicznie przejezdna na niektórych odcinkach, jednak wymagała modernizacji zarówno po stronie polskiej, jak i ukraińskiej. Po stronie polskiej jak i ukraińskiej przeprowadzono remont na odcinku Zagórz–Ustrzyki Dolne- Chyrów, co umożliwia kursowanie pociągów turystycznych i towarowych. Po stronie ukraińskiej stan infrastruktury wymaga inwestycji w remonty torów oraz peronów.

Ministerstwo Infrastruktury od lat podejmuje próby negocjacji z władzami Ukrainy w sprawie przywrócenia połączeń na tym odcinku. Główną przeszkodą pozostaje cena dostępu do torowiska i brak międzynarodowego porozumienia dotyczącego ustanowienia formalnego przejścia granicznego kolejowego w Niżankowicach, w Krościenku problem rozwiązano.

Zgodnie z informacjami Ministerstwa Infrastruktury i przewoźnika SKPL, odcinek Chyrów–Ustrzyki Dolne wymaga zarówno niższych stawek za dostęp do torowisk po stronie Ukrainy, jak i uregulowania kwestii związanych z kontrolą graniczną w Niżankowicach. Obecnie nie istnieją warunki dla odprawy granicznej pociągów pasażerskich na odcinku Chyrów- Przemyśl, co oznacza konieczność budowy tymczasowych obiektów odprawy celnej na przejściu drogowo- kolejowym Niżankowice, które jeszcze jest budowane.

Korzyści z reaktywacji linii

Reaktywacja linii Zagórz–Chyrów–Przemyśl niesie za sobą szereg potencjalnych korzyści dla regionu Podkarpacia i zachodniej Ukrainy:

1. Poprawa dostępności komunikacyjnej:
   Linia umożliwiłaby mieszkańcom regionu szybki i wygodny dojazd do centrów regionalnych, takich jak Przemyśl czy Zagórz, a także do Ukrainy. To szczególnie ważne w obszarze wykluczenia transportowego, jakim są Bieszczady.

2. Rozwój turystyki:
   Połączenie mogłoby przyciągnąć turystów zarówno z Polski, jak i Ukrainy, zainteresowanych podróżą przez malownicze tereny Karpat oraz odwiedzających historyczne miasta, takie jak Chyrów czy Ustrzyki Dolne.

3. Wsparcie gospodarcze:
   Wznowienie przewozów towarowych może ożywić lokalną gospodarkę, umożliwiając lepszy transport produktów rolnych, drewna i innych surowców.

4. Integracja międzynarodowa:
   Linia kolejowa może stać się symbolem współpracy transgranicznej, wspierając rozwój relacji między Polską a Ukrainą.

Wymagane inwestycje i działania

Aby reaktywacja stała się możliwa, konieczne są:

• - najważniejsze to zrealizowana już modernizacja infrastruktury kolejowej na całym odcinku, w tym remont torów, wymiana rozjazdów oraz budowa peronów.
• Ustanowienie kolejowego przejścia granicznego w  Niżankowicach/ Malhowicach z odpowiednimi obiektami do odprawy celnej i granicznej.
• Porozumienie międzynarodowe między Polską a Ukrainą w sprawie zasad przewozów pasażerskich i towarowych na tej trasie.
• Włączenie linii do sieci połączeń regionalnych i międzynarodowych z odpowiednim finansowaniem operacyjnym.

Podsumowanie

Linia kolejowa Zagórz–Ustrzyki Dolne–Chyrów–Przemyśl to przykład infrastruktury o ogromnym potencjale, zarówno historycznym, jak i współczesnym. Jej reaktywacja wymaga współpracy na szczeblu lokalnym, regionalnym i międzynarodowym, a także odpowiedniego finansowania i woli politycznej.

Dla regionu Bieszczadów byłaby to szansa na rozwój gospodarczy i turystyczny, a dla mieszkańców – powrót do historii i lepsza jakość życia. Ostateczna decyzja należy jednak do władz Polski i Ukrainy, które muszą przezwyciężyć trudności związane z regulacjami prawnymi, infrastrukturą i finansami.

Autor: Szt. Int. poprawki A. Fularz
Źródło: Bieszczadzka.eu

Powrót kolei na linii nr 102? Plany, przeszkody i wyzwania

Linia kolejowa nr 102, łącząca Przemyśl Główny z Malhowicami i dalej z Niżankowicami na Ukrainie a przez Chyrów z Ustrzykami i Sanokiem, ma szansę na reaktywację, co mogłoby stanowić kolejny krok w rozwoju transgranicznego transportu kolejowego. Województwo Podkarpackie planuje uruchomienie połączeń pasażerskich na tym odcinku (tylko ok. 14 km od Przemyśla do Niżankowic), jednak projekt napotyka na liczne przeszkody techniczno-organizacyjne, które opóźniają jego realizację.

Plany reaktywacji połączeń

Celem Województwa Podkarpackiego jest uruchomienie ruchu kolejowego na trasie Przemyśl Główny – Niżankowice, przez stację Malhowice, która znajduje się na granicy polsko-ukraińskiej. Kluczowym elementem planu jest przywrócenie funkcji tej linii jako ważnego korytarza transgranicznego, co wymaga współpracy polskich i ukraińskich władz kolejowych oraz odpowiednich instytucji międzynarodowych.

Jak wynika z informacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego, wstępne działania organizacyjne zostały już podjęte. Jednak, aby zrealizować projekt, niezbędne jest przezwyciężenie kilku istotnych przeszkód.

Bariery techniczne i organizacyjne

Reaktywacja linii kolejowej nr 102 wymaga uregulowania szeregu formalności, które obecnie uniemożliwiają realizację tego przedsięwzięcia. Największymi wyzwaniami są:

1. Brak kolejowego przejścia granicznego:
   Obecnie na trasie Malhowice – Niżankowice nie istnieje formalne kolejowe przejście graniczne, które umożliwiałoby swobodny ruch pociągów między Polską a Ukrainą. Brak not dyplomatycznych i porozumień międzynarodowych w tej sprawie dodatkowo komplikuje sytuację. Od budowanego przejścia drogowego do toru kolejowego jest zaledwie 400 metrów- i nasuwa się pytanie czy służby odprawy granicznej mogłyby obsłużyć także pociągi?

2. Uwarunkowania administracyjne:
   Linia nr 102 nie została jeszcze włączona do obowiązującej umowy o świadczenie usług publicznych (PSC) na przewozy regionalne, co oznacza, że konieczne jest przeprowadzenie odrębnego postępowania przetargowego w celu wyboru przewoźnika.

3. Zintegrowane zarządzanie granicą:
   Problemy związane z koordynacją działań na granicy były omawiane podczas posiedzeń Zespołu ds. Zintegrowanego Zarządzania Granicą Państwową w MSWiA. Jednak dotychczas nie wypracowano stanowiska ani konkretnych rozwiązań.

Harmonogram i perspektywy

Władze Województwa Podkarpackiego planują rozpoczęcie przewozów na linii 102 od września przyszłego roku, pod warunkiem pomyślnego zakończenia procedur przetargowych i spełnienia wymogów formalnych. Procedura obejmuje:

• Opublikowanie ogłoszenia o zamiarze przeprowadzenia postępowania,
• Przeprowadzenie postępowania przetargowego i wybór wykonawcy,
• Uwzględnienie ewentualnych odwołań od wyników przetargu.

Jeśli wszystkie działania zostaną przeprowadzone zgodnie z harmonogramem, mieszkańcy Podkarpacia i Ukrainy zyskają nowe możliwości podróżowania między regionami.

Znaczenie reaktywacji linii 102

Reaktywacja linii Przemyśl – Malhowice – Niżankowice ma ogromne znaczenie dla rozwoju transgranicznego transportu kolejowego. To nie tylko możliwość poprawy komunikacji dla lokalnych mieszkańców, ale także szansa na wzmocnienie współpracy gospodarczej i kulturalnej między Polską a Ukrainą. W kontekście wojny na Ukrainie i rosnącej liczby uchodźców, tego rodzaju inicjatywy mogą stać się ważnym elementem integracji i wsparcia dla obu krajów.

Podsumowanie

Choć uruchomienie połączeń na linii 102 napotyka na liczne wyzwania, plany te są realne do zrealizowania, pod warunkiem odpowiedniej koordynacji działań na szczeblu regionalnym i międzynarodowym. Dla mieszkańców Podkarpacia i Ukrainy to nie tylko możliwość łatwiejszego podróżowania, ale także perspektywa lepszej integracji regionów i wspólnego rozwoju. Województwo Podkarpackie zapewnia, że będzie kontynuować prace nad realizacją projektu, a pierwsze pociągi mogą ruszyć już za rok.

opr.Szt.Int.
Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego